- Sinh tại Alcala de Henares, gần thủ đô Madrid, trong một gia đình quý tộc nhỏ, đã sa sút. Cha ông là một thầy thuốc nghèo, phải đi lang thang từ tỉnh này sang tỉnh khác để nuôi bảy đứa con. Về thời niên thiếu của Cervantes, người ta biết rất ít. Sách chỉ ghi rằng ông theo bố mẹ và đã sống ở Valladolid, Salamanca, Madrid..

- Trình độ học vấn của Cervantes chỉ ở mức trung bình. Trong hoàn cảnh sống gia đình nay đây mai đó, việc học của ông cũng vì thế mà bị gián đoạn. Co thời kì ông học tại một viện của thầy dòng Tên, thời kì sau ông lại học một học giả nổi tiếng ở Madrid là Juan Lopez de Hoyos. Tuy nhiên, bù đắp sự thiếu sót đó, Cervantes có trí thông minh, óc nhận xét và tính ham đọc sách. Sự nghiệp văn chương mở đầu bằng một bài thơ làm vào dịp hoàng hậu Tây Ban Nha Elisabeth de Valois tạ thế. Năm đó ông 21 tuổi (1568).

- Vào thời kì này, nước Ý là một nơi tụ tập những kẻ đi tìm công danh trong binh nghiệp hoặc văn chương. Năm 1569, người ta thấy Cervantes tại Rome, phục vụ giáo chủ Giulio Acquavina. Năm sau, Cervantes gia nhập quân đội Tây Ban Nha đồn trú trên đất Ý. Năm 1571, trong quân đội thủy chiến Lepanto giữa một bên là đế quốc Thổ Nhĩ Kỳ, một bên là mấy thành thị Ý liên minh với Tây Ban Nha do Don Juan de Austria chỉ huy, Cervantes bị trọng thương, bàn tay trái bị nghiền nát, do đó người ta đặt biệt hiệu cho ông là “Người cụt tay trong trận Lenpanto”. Năm 1572, ở bện viện ra Cervantes lại gia nhập quân đội. Trong ba năm tại ngũ, ông đã qua các nơi như đảo Sicily, Sardinia, hoặc các thành phố như Florence, Genoa, Naples, Milan, Rome, là những kho tàng di tích của nền văn học nghệ thuật cổ ddienj Hi lạp và La Mã. Năm 1575, ông về nước với một bức thư giới thiệu của chủ tướng Don Juan de Austria, hi vọng được nhà vua trọng dụng. Rủi thay, ngày 26-9 trên đường về Tây Ban Nha tàu của ông bị bọn cướp biển tấn công và bị bắt giải về Algiers.

- Trong thời gian bị cầm tù Algiers (1575 – 1580), ông luôn luôn có ý chí đấu tranh, khuyến khích bạn bè giữ vững tinh thần tìm cơ hội thoát thân, ông tổ chức 4, 5 lần vượt ngục nhưng đều thất bại, và mỗi lần ông đều can đảm nhận phần trách nhiệm của người chủ mưu. Tinh thần dũng cảm và lòng vị tha của Cervantes không những gây tín nhiệm cho anh em cùng chung số phận mà còn làm cho chính vua Algiers phải kính nể, không giết. Quãng đời này của Cevantes được nhắc lại trong câu chuyện Người tù – trong cuốn tiểu thuyết Don Quixote – Nhà quý tộc tài ba xứ Mancha (phần 1 chương 39 – 41). Lúc này nhờ sự giúp đỡ của gia đình và bạn bè ông được chuộc về nước.

1.1.2 Sự nghiệp Văn học:

- Ông trở về Tây Ban Nha, năm 1582, ông chung sống với Anna Franca Rojas. Năm 1584, ông chia tay Anna để kết hôn với Catalina de Salazar. Ngán ngẩm trước bước đường công danh lận đận, ông viết sách để nuôi sống bản thân.

- Tập Galatea là tác phẩm đầu tay của Cervantes (1585). Cũng thời gian này ông sáng tác trên hai chục vở kịch được đưa lên sân khấu. Cuốn tiểu thuyết Don Quixote – Nhà quý tộc tài ba xứ Mancha, tác phẩm xuất sắc nhất của ông ra đời năm 1605. Năm 1614, ở Tarragona bỗng dưng xuất hiện Tập hai cuốn Don Quixote. Tác giả đã không dám kí tên thật của mình mà lấy tên là Alonso Fernandez de Avallaneda. Năm sau, 1615, Cervantes xuất bản lần thứ hai cuốn tiểu thuyết Don Quixote – Nhà quý tộc tài ba xứ Mancha. Qua đoạn mở đầu, ông đã vách mặt kẻ cướp đoạt văn chương.

- Từ ngày ở Algiers về nước cho tới cuối đời, Cervantes vừa viết văn, vừa phải nhận của triều đình một số việc linh tinh để đàm bảo sinh kế. Ngày 22 – 4 – 1616, Cervantes qua đời tại Madrid, khi đó ông 69 tuổi.

1.2 Tác phẩm “Don Quixote – Nhà quý tộc tài ba xứ Mancha”:

1.2.1 Bối cảnh đời sống văn học Tây Ban Nha trước khi tác phẩm ra đời:

- Hồi ấy sách tiểu thuyết hiệp sĩ tràn ngập Tây Ban Nha và Tây Âu, gây nhiều tác hại cho công chúng và gây phẫn nộ đối với chính luận. Những độc giả đam mê đọc sách này bỏ công việc, hao tiền tốn của, vùi đầu vào những hoang đường phi lí. Thị hiếu của người đọc bị méo mó lệch lạc. Hình tượng hiệp sĩ giang hồ phóng đãng làm nảy sinh lối sống tai hại cho trật tự an ninh xã hội. Vua Tây Ban Nha là Charler Cing ra lệnh cấm đọc loại tiểu thuyết đó nhưng ông vẫn lén lút đọc say mê. Các nhà tu hành cũng chẳng kém. Sách hiệp sĩ vẫn cứ lưu hành. Mãi đến khi cuốn Don Quixote xuất hiện thì loại tiểu thuyết hiệp sĩ mới mất hết độc giả. Dư luận nồng nhiệt ca tụng cuốn tiểu thuyết châm biếm này. Lần đầu tiên trong đời nhà văn Cervantes đón nhận thành công và cảm thấy được an ủi cho cuộc đời vất vả chịu đựng bất công của mình.

1.2.2 Tóm tắt tác phẩm:

- Don Quixote, nhan đề đầy đủ là Don Quixote – Nhà quý tộc tài ba xứ Mancha, bao gồm hai phần: Phần một 52 chương, phần hai 74 chương, với gần 100 nhân vật, xoay quanh chuyến đi làm hiệp sĩ của Don Quixote.

- Tiểu thuyết kể về nhà quý tộc nghèo Alonso Quyxano chừng 50 tuổi, gầy gò và cao lênh khênh. Suốt ngày say mê đọc tiểu thuyết kiếm hiệp đến nỗi đầu óc mụ mẫm, lú lẫn. Tự trang bị cho bản thân những vũ khí đã gỉ sét của tổ tiên còn sót lại để lên dường hành hiệp. Tự phong cho mình là hiệp sĩ Don Quixote xứ Mancha, phong con ngựa gầy còm ốm yêu của mình là kị mã Rocinante. Trong chuyến đi lần thứ nhất của mình Don Quixote nai nịt chỉnh tề, ngồi ngất ngưởng trên lưng con ngựa Rocinante của mình, bắt đầu cuộc đời hiệp sĩ giang hồ. Tới một quán trọ bên đường, gã tưởng tượng đó là một tòa lâu đài, chủ quán là lãnh chúa và trịnh trọng xin ông làm lễ ấn phong cho gã. Sung sướng vì đã trở thành hiệp sĩ, gã háo hức rong ruổi khắp nẻo đường để diệt trừ cái ác, làm sáng danh hiệp sĩ xứ Mancha. Trên đường đi Don quixote bênh vực cậu bé bị chủ đánh rồi ra tay với bọn lái buôn vì không thừa nhận nàng Dulcinea là người đẹp nhất trần gian. Don Quixote bị trận đòn nhừ tử, người làng phát hiện ra và đưa hắn ta về nhà. Không lâu sau Don Quixote lại lên đường đi, theo sau là bác giám mã Sancho Panza. Họ qua cánh đồng Montiel, thấy những chiếc cối xay gió, tưởng là bọn khổng lồ độc ác. Don Quixote đã đánh nhau với những chiếc cối xay gió. Tiếp đó Don Quixote gặp các tu sĩ và đoàn kị binh, ông cho rằng đấy là công chúa bị bắt cóc đã xông vào giải thoát sau đó Don Quixote bị đánh một trận nhừ tử. Hai thầy trò đến một quán trọ mà Don Quixote cho là lâu đài, do nhầm lẫn với cô hầu gái mà thầy trò bị cuốn vào cuộc đánh nhau loạn xạ. Cha xứ và người thợ cạo láng giếng phải lập mưu đưa Don Quixote về nhà. Lần ra đi thứ ba hai thầy trò bắt đầu bằng việc đến thăm Dulcinea – cô thôn nữ xấu xí được cho là bị phù phép. Trên đường đi, hai thầy trò gặp nhà quý tộc Don Diego với triết lí sống an nhàn, phản đối cách sống ấy Don Quixote bắt mở cửa để đánh nhau với sư tử. Sau khi thực hiện vài chiến công nữa, họ gặp vợ chồng Công tước và bị biến thành trò cười hai thầy trò bỏ đi. Cậu tú Sanson Carrasco muốn cứu Don Quixote đã giả trang thành hiệp sĩ thách đấu với điều kiện người thua sẽ không được làm hiệp sĩ nữa. Don Quixote bị đánh ngã, gã đau khổ vô cùng và trở nên ốm yếu. Trên giường bệnh gã mới nhận ra những việc làm điên rồ của mình. Don Quixote viết chúc thư chia tài sản rồi qua đời.

2. HÌNH TƯỢNG DON QUIXOTE:

Don Quyxote xuất thân từ một nhà quý tộc nghèo, tên thật là Alonso Quyxano. Vì ham mê truyện hiệp sĩ nên muốn trở thành chàng hiệp sĩ trừ gian diệt bạo, cứu người lương thiện. Chàng lên đường đi phiêu lưu, tự phong mình là hiệp sĩ Don Quyxote xứ Mancha, biệt hiệu là Hiệp sĩ Mặt Buồn.

2.1 Bức chân dung hình tượng Don Quyxote:

2.1.1 Đặc điểm ngoại hình:

- Trước khi trở thành hiệp sĩ Don Quyxote:

+ Nhà quý tộc Alonso Quyxano mặc “áo khoác ngoài bằng da nhẹ, quần bó và giày nhung dùng trong ngày dạ hội, ngày thường thì mặc quần áo may bằng loại vải cũng khá tốt”.

+ Được miêu tả là thể chất tráng kiện, da thịt sắt seo, mặt mũi xương xẩu và cao lêu nghêu.

- Khi đã trở thành hiệp sĩ Don Quyxote:

+ Đầu đội mũ sắt, một tay ôm khiên, một tay vác ngọn giáo, cưỡi trên lưng con ngựa Roxinante – một “con vật nom thảm hại hơn cả con Gônêla, chỉ có da bọc xương”.

+ Những vũ khí trên đều là của các cụ tổ để lại, han gỉ, bị vứt ở một xó từ hàng bao thế kỷ nay. Đặc biệt, với chiếc mũ sắt chỉ còn một nửa nên chàng bèn lấy một miếng bìa cứng, đem hết tài khéo léo ra cắt một miếng đắp và tạo ra một cái mũ nom cũng có vẻ đàng hoàng.

2.1.2 Đặc điểm tính cách:

- Bản tính ưa phiêu lưu mạo hiểm, là một con người của hành động và vững tin vào lí tưởng của mình. Khi chàng quý tộc bỗng nảy ra một ý nghĩ vô cùng kỳ quái là phải làm một hiệp sĩ giang hồ, một thương một ngựa chu du thiên hạ, tìm kiếm những chuyện phiêu lưu,… say sưa trước những ý nghĩ say sưa đó, chàng vội vàng thực hiện đìều mong ước.

- Vừa thực tế vừa mơ mộng viển vông:

+ Thực tế: Hơn ai hết Don Quyxote nhận thức rõ bản chất xã hội thời chàng: “Ngày nay lười biếng thắng siêng năng, nhàn rỗi thắng cần mẫn, phi nghĩa thắng chính nghĩa, ngạo mạn thắng dũng cảm và lí thuyết thắng thực hành”.

+ Mơ mộng viển vông:

· Chàng quý tộc của chúng ta chỉ mải miết đọc sách kiếm hiệp. Chàng ham mê đến mức cuồng dại, bán cả một phần ruộng đất đang cày cấy để mua loại tiểu thuyết đó mang về chất đống trong nhà. Tóm lại, nhà quý tộc của chúng ta chỉ biết mỗi việc là đọc sách, đọc từ tối đến sáng rồi lại từ sáng đến tối; do ngủ ít đọc nhiều, óc chàng teo đi đến nỗi mất cả trí khôn.

· “Chưa chi chàng quý tộc đáng thương của chúng ta đã mơ tưởng, bằng cánh tay dũng mãnh của mình, xoàng ra chàng cũng chinh phục được vương quốc Trapixônđa”.

ð Chính tính cách mơ mộng viển vông này là nguyên nhân của những ý nghĩ vô cùng kỳ quái mà một kẻ điên rồ trên đời này cũng không bao giờ nghĩ ra.

- Phẩm chất anh hùng:

+ Quan niệm sống: Vì lí tưởng công bằng và tự do cho mọi người.

+ Mục đích sống: Xả thân vì lí tưởng đến cùng (Chàng không quản ngại gian nguy, kể cả tính mạng của mình hòng làm xã hội thay đổi theo hướng tích cực).

+ Khi đau đớn sẽ không rên la.

ð Như vậy, với tài năng của mình, Cervantes đã dùng ngôn từ thay cho chất liệu màu vẽ của người họa sĩ để khắc họa nên bức chân dung nhân vật Don Quyxote rất độc đáo và ẩn chứa nhiều thú vị.

2.2 Là một người có trí tuệ uyên bác:

GS Đặng Thai Mai đã nhận xét: “Don Quixote điên nhưng cũng có những giờ phút rất tỉnh táo. Qua hơn một trăm chương sách, người độc giả đã nghe nhà kị sĩ nói chuyện cũng đủ hạng người, về đủ mọi vấn đề án tình, luân lý, tôn giáo, giáo dục, văn học, nghệ thuật, cho đến tất cả các vấn đề chính trị quân sự nữa. Trong những lúc ấy thì con người ấy quả thực là không điên chút nào mà còn là một khối óc bách khoa và một tay hùng biện học thức rộng rãi, kiến thức sâu và lời lẽ sắc sảo nữa là khác.

- Trên chặng đường của mình, Don Quixote gặp nhà quý tộc áo xanh Don Diego. Trước những lời lẽ sắc sảo thuyết phục của Don Quixote về việc lựa chọn nghề nghiệp, Don Diego “không khỏi sửng sốt và ý nghĩ cho rằng chàng là một kẻ mất trí cũng tiêu tan dần trong đầu óc ông”. Trong những ngày được mời lại ở chơi nhà ông quý tộc Don Diego, Don Quixote đã trao đổi cùng hai cha con họ về nhiều vấn đề thơ ca, chiêm tinh học, nghề thầy thuốc… Với chủ đề nào Don Quixote cũng tỏ ra rất am tường hiểu biết cặn kẽ và đưa ra những lời bình xét rất xác đáng. Điều đó khiến cho cha con Don Diego phải thốt lên rằng: “Những câu nói xen lẫn khôn ngoan và ngớ ngẩn của Don Quixote”, “Ông ta chỉ điên từng lúc, lúc khác lại tỏ ra sáng suốt”. Sự hiểu biết của chàng cũng khiến cô cháu gái của chàng cũng phải công nhận rằng: “Cậu biết rất rộng và nếu cần, chắc cậu có thể bước lên bục hoặc ra giữa phố để truyền giáo”.

- Không chỉ có trí tuệ uyên bác, Don Quixote còn có khả năng thuyết phục người khác với những lời lẽ sắc sảo. Khi khuyên ngăn những người dân làng không nên trả thù chỉ vì tiếng kêu nhại của một con lừa chàng đã khiến mọi người lắng nghe chăm chú, khiến Sancho bụng bảo dạ: “Quỷ tha ma bắt tôi đi nếu như ông chủ tôi không phải là một nhà thần học”.

- Chàng không chỉ am hiểu về lĩnh vực lý thuyết mà cả những vấn đề đời sống, chàng cũng đã giải quyết một cách rất cặn kẽ và đưa ra được những lời khuyên vô cùng thực tế. Đó là lời khuyên chàng dành cho Basillo “Yêu nhau mà lấy được nhau là đạt được mục đích tốt đẹp nhất. Song phải coi chừng vì kẻ thù lớn nhất của tình yêu là sự đói khổ và túng thiếu triền miên”. Khi Sancho Panza đượcc ông bà công tước “bố trí” cho đi làm chúa đảo, Don Quixote đã dặn Sancho những điều mà “Ai nghe cũng nghĩ rằng chàng là một người không những khôn ngoan mà còn đầy thiện chí”. Chàng chỉ cho Sancho những điểu rất có lý có tình: “Phải biết nhận thức bản thân, thận trọng và khôn ngoan, biết trân trọng xuất thân”, “Hãy hãnh diện vì mình nghèo hèn mà có đức hơn kẻ quyền quý nhưng vô hạnh… Nếu anh bằng đức độ của mình làm được những việc tốt khiến anh thấy tự hào đừng vì lý do gì mà ghen tỵ với các ông hoàng bà chúa vì dòng máu mang tính di truyền, đức hạnh phải do tu dưỡng mới có, và đức hạnh tự nó có giá trị cao hơn dòng máu”.

ð Don Quixote cho chúng ta thấy chẳng những am hiểu mọi vấn đề đời sống mà còn là một triết nhân. Những lí lẽ luận điểm chàng đưa ra giống như những chân lý cuộc sống. Phải có một trí tuệ thông sâu hiểu đời, hiểu người mới có thể đưa ra những lời khuyên như vậy. Chàng tỉnh táo trong mọi vấn đề trừ một vấn đề hiệp sĩ – giang hồ.

2.3 Tượng trưng cho lí tưởng hiệp sĩ chân chính và tư tưởng vinh thân:

2.3.1 Tượng trưng cho lí tưởng tự do – công bằng – hạnh phúc:

- Chủ nghĩa nhân văn – trào lưu tư tưởng văn hóa và văn học thời Phục Hưng ở Châu Âu đề cao con người, giải phóng cá nhân khỏi sự đè nén tinh thần của chế độ phong kiến, chống chủ nghĩa kinh viện và giáo hội, hướng con người và xây dựng cuộc sống thực tại. Chịu ảnh hưởng và tiếp thu tinh thần nhân văn dân chủ của văn học Phục Hưng, tiểu thuyết Don Quixote của Cervantes đã thể hiện rõ tư tưởng tự do, giải phóng con người, đem đến cho con người quyền làm chủ, quyền tự quyết định số phận và vận mệnh của mình.

+ Lý tưởng tự do là lý tưởng xuyên suốt mà cuộc đời Don Quixote hướng tới. Lí tưởng này cũng chính là một trong những nguyên nhân quan trọng thôi thúc Don Quixote lên đường, thoát ra khỏi những tù túng rằng buộc ngay trong chính ngôi nhà, ngôi làng, và những người thân thuộc của mình. Trên chặng đường phiêu lưu đầy gian truân của mình để đến cuối cùng chàng đã đúc kết và thấm thía: “Tự do là một trong những món quà quý nhất Chúa dành cho con người, những kho báu nằm trong lòng đất hay dưới đáy biển cũng không thể so sánh được”. Xuất phát từ chính điều đó nên trên chặng đường hành trình của mình Don Quixote đã ra sức giành lại tự do hay lên tiếng bảo vệ quyền được tự do của con người. Chàng giải thoát cho những con người mà chàng cho là bị bắt cóc, cầm tù. Don Quixote đã đánh hai thầy tu dòng thánh Beneto vì tưởng rằng đó là bọn phù thủy bắt cóc một nàng công chúa mang đi… Chàng giải cứu cho một đoàn tù khổ sai để trả lại tự do cho họ, lao vào đám rước đang làm lễ cầu mưa để giải cứu cho một bức ảnh Đức mẹ mà chàng tưởng rằng đó là một phu nhân bị bắt cóc. Đặc biệt trong câu chuyện được nghe kể và khi tận mắt chứng kiến cô gái Marcela yêu tự do, chàng đã không ngần ngại lên tiếng bảo vệ và ủng hộ quyết định của nàng “ Không ai được đi theo nàng Marcela xinh đẹp, bất kể người đó ở địa vị nào và thuộc dòng dõi nào nếu không sẽ chịu sự phẫn nộ của ta… Nàng Marcela sinh ra tự do và để sống được tự do nàng đã khiến bao chàng trai si tình tuyệt vọng nhưng Don Quixote rất hiểu và cảm thông với người con gái vừa được si mê, vừa bị nguyền rủa ấy. Đồng điệu với khát vọng tự do chàng đã bảo vệ cô ấy, ý thức được “Phải mang cánh tay hiệp sĩ của mình ra che chở cho người con gái đẹp trong cơn nguy khốn”.

- Công bằng là sự đòi hỏi sự tương tác giữa vai trò của những cá nhân với địa vị xã hội của họ, giữa hành vi với sự đền bù (lao động – thù lao, công và tội, thưởng và phạt), giữa quyền với nghĩa vụ – không có sự tương xứng trong những quan hệ ấy là bất công.

+ Trong tiểu thuyết Don Quixote, ước vọng công bằng dân chủ là một lý tưởng quan trọng trong suy nghĩ của Don Quixote. Không phải tự nhiên mà đối tượng chàng luôn hướng đến là những kẻ nghèo khổ, những người bị áp bức, những cảnh đời bất hạnh… Chính họ là những con người thường không nhận được sự công bằng trong xã hội. Trên chặng đường phiêu lưu của mình, chàng hiệp sĩ Don Quixote đã thực hiện nhiều hành động nghĩa hiệp chân chính để đem lại công bằng. Chàng bênh vực chú bé Andress bị chủ quỵt tiền và ức hiếp, chú đang phải nhận một trận đòn roi. Chàng đã lấy cái quyền uy dũng mãnh của hiệp sĩ giang hồ để dọa tên chủ trại: “Ta là hiệp sĩ dũng sĩ xư Mancha, chuyên đi bênh vực những kẻ hèn yếu và ngăn chặn những điều sai trái, phải nhớ và làm đúng lời hứa nếu không ta trị tội. Hay khi chàng xông vào đám tang trong đêm tối để trả thù cho kẻ tử nạn mà chàng tưởng đó là một hiệp sĩ như chàng – một người mà chàng chưa từng gặp mặt. Không phân biệt là người hay vật, chàng cho rằng mọi sự đều cần có sự công bằng. Chàng đã tấn công đám lái la để “trả thù” cho con lừa Rocimante của chàng bị bọn họ đánh vì đã “trêu ghẹo” đám la cái của họ. Một lần nữa vì con Rocimante chàng đã định giao chiến với đám triều đình thần chết (một gánh hát)… Trên hành trình của mình, chàng còn can ngăn những người dân làng mang giáo mác sang làng khác để trả thù, lấy lại công bằng cho làng mình chỉ vì chuyện nhỏ tiếng kêu của một con lừa. Chàng cho rằng lẽ công bằng phải xuất phát từ những lý do cao cả, chính đáng.

- Bên cạnh lý tưởng tự do và công bằng thì lý tưởng hạnh phúc là điều mà Don Quixote cũng luôn hướng tới. Con người được tự do, công bằng nếu hạnh phúc cuộc sống sẽ càng có ý nghĩa hơn. Ước vọng của Don Quixote là làm sống lại thời đại hoàng kim “Thời đại hạnh phúc và những thế kỉ hạnh phúc”. Cuộc sống hạnh phúc trong lí tưởng của Don Quixote không chỉ là cuộc sống hạnh phúc trong tình yêu, mà còn là cuộc sống thân ái, hòa hợp, yên bình, ấm no. Hạnh phúc mà chàng tìm kiếm không chỉ là hạnh phúc cá nhân đơn lẻ mà là hạnh phúc của tất cả mọi người. Vì lẽ đó mà khi gặp bất cứ một mảnh đời nào chàng cho là bất hạnh cũng đều ra tay cứu giúp. Chàng phá ngang vở kịch múa rối, làm tan tành những con rối trên sân khấu vì nghĩ rằng chúng là bọn Moro đã bắt cóc vợ chàng hiệp sĩ Don Gaipherox khiến vợ chồng chàng phải chịu cảnh chia lìa và truy đuổi gắt gao “chừng nào ta còn sống và có mặt tại đây, ta sẽ không cho ai đụng tới lông chân của một hiệp sĩ nổi danh và yêu mãnh như Don Gaipherox. Khi ở tại lâu đài của hai vợ chồng công tước, nghe được câu chuyện của nữ bá tước Triphaldi (do bà quản gia Dolorida đóng giả) chàng đã sẵn sàng lên con ngựa gỗ mà vợ chồng công tước dựng lên bất chấp sau đó bị phóng đi bằng hỏa tiễn và pháo chịu nhiều đau đớn. Chàng làm tất cả là để giải trừ phép mọc râu của bà bá tước và những người hầu cận. Vì hạnh phúc của người khác chàng sẵn sàng làm tất cả, kể cả làm người hầu cận, bảo vệ họ. Chàng tự nguyện làm người canh giữ quán trọ mà chàng tưởng là lâu đài để cho mọi người có được một đêm yên giấc. Khi lí tưởng hạnh phúc, mong muốn hành động vì người khác của chàng không thực hiện được, chàng đã buồn khổ, thất vọng. Lí tưởng hạnh phúc là lý tưởng nhân văn cao cả bởi lẽ đó là lý tưởng hành động vì người khác, mong muốn đem lại niềm vui, xua tan mọi nỗi ưu phiền. Don Quixote luôn ý thức được điều đó và hành động kiên quyết để thực hiện lý tưởng của mình: “Ta quyết không thể và không nên coi những việc nhằm mục đích hạnh phúc là trò đùa”.

ð Tóm lại, lý tưởng tự do – công bằng – hạnh phúc là lý tưởng mà Don Quixote theo đuổi. Đó là một nhân sinh quan tích cực và tiến bộ. Chàng đã sống hết mình cho lý tưởng mình đã chọn.

2.3.2 Tư tưởng vinh thân:

- Những chàng hiệp sĩ xưa lập chiến công với mục đích lớn nhất là làm rạng danh tên tuổi, Don Quixote cũng không ngoại lệ. Chàng muốn làm hiệp sĩ giang hồ cũng bởi “Muốn tên tuổi mình được rạng rỡ và bản thân mình giúp ích được cho nước nhà, chẳng cần phải làm hiệp sĩ giang hồ, một thương một ngựa chu du thiên hạ, tìm kiếm chuyện phưu lưu, làm những việc mà các trang hiệp sĩ giang hồ đã làm như viết trong sách, bênh vực kẻ hèn yếu, đạp bằng mọi gian nguy, để tiếng thơm lưu truyền mãi mãi”. Tư tưởng ấy đã thôi thúc chàng ra đi tìm kiếm những cuộc phưu lưu mà chẳng màng đến bản thân, gia thế, điều kiện của mình. Trong chuyến hành trình của mình không ít lần chàng nhắc đi nhắc lại quan niệm của mình: “Ta nhắc lại rằng ta sinh ra để làm sống lại tinh thần của các hiệp sĩ Bàn Tròn, của 12 vị đình thần nước Pháp và của chín danh nhân thế giới. Ta sinh ra để thiên hạ lãng quên những hiệp sĩ khác như Olivante, Trante,… cùng tất cả đám hiệp sĩ thời xưa và để cho những chiến công hiển hách nhất của họ bị lu mờ vì những chiến công vĩ đại và kì diệu của ta. Không những muốn tên tuổi rạng rỡ mà mong muốn của chàng còn vượt lên trên họ. Mong muốn làm những điều phi thường, những chiến công vĩ đại làm lu mờ tất cả những hiệp sĩ khác, quả thật tư tưởng “vinh thân” của chàng đã đạt đến giới định cao nhất của suy nghĩ.

+ Tư tưởng “vinh thân” chi phối mọi suy nghĩ và hành động của Don Quixote. Chàng luôn muốn lập những chiến công để làm rạng rỡ tên tuổi của mình, tên tuổi dòng họ vốn chẳng xuất hiện chữ “Don” danh giá trong đó. Để lập được những chiến công chàng làm theo mọi điều trong sách, học theo những hiệp sĩ xưa. Có những khi hành động của chàng điên rồ đến khó tin. Trước mỗi sự việc, Don Quixote luôn đinh ninh một điều chắc chắn sẽ có một cuộc phiêu lưu thú vị, và đây là cơ hội để chàng lập được những chiến công. Gặp cối xay gió chàng nghĩ đó là những tên khổng lồ gian ác, gặp một đàn bò mộng chàng nghĩ ngay đến một cuộc hành quân của hai đạo quân hùng mạnh, gặp cỗ xe chở thiêu phụ chàng nghĩ ngay đến việc có một quý phu nhân bị bắt cóc,… tất cả theo chàng đều là những cuộc phiêu lưu mạo hiểm nhưng chờ đợi những chiến công hiển hách sẽ diễn ra. .

+ Tư tưởng vinh thân hiệp sĩ còn thể hiện ở việc Don Quixote yêu cầu mọi người ghi nhận những chiến công của mình và bắt buộc họ phải tôn vinh tên tuổi của chàng. Khi giải thoát cho đoàn tù khổ sai, chàng yêu cầu họ phải đeo lại gông xiềng và đến trình diện trước tinh nương Dulcinea để nói về chiến công của chàng. Việc “giải thoát” được cho quý phu nhân khi đánh thắng hiệp sĩ Viscaia, chàng cũng yêu cầu họ phải đến gặp tinh nương để kể về chiến công đã đạt được,…

+ Thế nhưng tư tưởng vinh thân của chàng vấp phải một thực tế là chàng luôn phải chịu hậu quả sau những yêu cầu muốn được ghi nhận của mình. Chàng bị đoàn tù khổ sai ném cho một trận đòn đá tơi tả, phu nhân cùng đoàn tùy tùng chỉ hứa suông cho qua chuyện mà chắc chắn không bao giờ thực hiện lời hứa đó. Trong suy nghĩ của họ Don Quixote là một tên gàn dở, không tỉnh táo chứ chẳng phải hiệp sĩ với mong muốn tên tuổi được rạng rỡ, chưa bao giờ đem lại điều chàng mong muốn.

+ Tư tưởng “vinh thân” là một nét lỗi thời trong quan niệm hiệp sĩ. Quan niệm này khiến các chàng hiệp sĩ hành động một cách máy móc, cầu kỳ, xa rời hiện thực cuộc sống. Tất cả chỉ nhằm hướng đến mục đích cá nhân vị kỷ. Tư tưởng vinh thân cũng chính là nguồn gốc hành động điên rồ, ngớ ngẩn của Don Quixote

2.4 Tượng trưng cho đẳng cấp tăng lữ và giai cấp phong kiến trong xã hội:

- Don Quixote là hình ảnh tượng trung cho đẳng cấp tăng lữ và giai cấp phong kiến cố hết sức lấy cái lí tưởng cũ kĩ, ngoan cố chống lại tư tưởng Phục hưng. “Chàng quý tộc ấy nảy ra ý định làm hiệp sĩ giang hồ, một thương một ngựa chu du thiên hạ, tìm kiếm những chuyến phiêu lưu làm những việc mà các hiệp sĩ giang hồ đã làm như viết trong sách, bênh vực kẻ hèn yếu, để tiếng thơm lưu truyền mãi mãi. Chưa chi chàng quý tộc đáng thương của chúng ta đã mơ tưởng, bằng cách tay dũng mãnh của mình chinh phục được Vương quốc Trapisonđa”, mang trong mình lòng yêu chính nghĩa, công lý, mong muốn cánh tay dũng mãnh của mình mang lại cuộc sống yên vui cho mọi người. Với một tinh thần dũng cảm, Don Quixote không ngại khó khăn, gian khổ, đơn phương độc mã lao vào cuộc chiến đấu không cân xứng. Thế nhưng, những vũ khí mà Don Quixote sử dụng trong cuộc hành trình làm hiệp sĩ của mình đã cũ, đã quá cổ giống như người hiện đại mang trong mình một cái gì đó đã rất cũ. Chàng “đánh bóng những vũ khí han gỉ của các cụ tổ để lại, vứt ở một xó từ hàng bao thế kỉ nay. Trong lúc hì hụi lau chùi và sửa sang lại chúng, chàng bỗng phát hiện ra chiếc mũ sắt chỉ còn lại một nửa…” mang cái lí tưởng đã cũ kĩ để hành hiệp trượng nghĩa, dường như nó không hợp thời với cái xã hội thời bấy giờ.

- Trong chương 8, 9 khi hai thầy trò Don Quixote đi qua cánh đồng và thấy những chiếc cối xay gió. Don Quixote đã cho rằng những chiếc cối xay gió là những tên khổng lồ hung tợn và có ý định kết liễu những tên khổng lồ hung tợn ấy. Chàng kị sĩ Don Quixote đã vác ngọn giáo và đâm thẳng mũi giáo vào những cánh quạt cối xay, khiến ngọn giáo tan tành và bản thân Don Quixote cũng bị thương. Đem ngọn giáo đã cũ từ hàng thế kỉ để đối đầu với những chiếc cối xay vững chắc. Cũng như đem lí tưởng đã cũ kĩ ngoan cố của mình để chống lai cái tư tưởng đang hiện hành. Người kị sĩ vác ngọn giáo đã thất bại, còn lịch sử vẫn tiến lên (bánh xe lịch sử vẫn quay).

2.5 Chế giếu những tàn dư của lí tưởng hiệp sĩ phong lưu thời phong kiến:

- Những hành động hiệp nghĩa, lý tưởng cao đẹp chân chính của Don Quixote là nét đẹp đáng quý trọng. Thế nhưng tư tưởng máy móc sách vở dập khuôn những cuốn sách hiệp sĩ lạc hậu đã đưa chàng đến những hành động điên rồ hại người hại mình và nhiều khi biến thành trò cười cho người khác. Những hành động ấy và suy nghĩ “điên rồ” của Don Quixote xuất phát từ tư tưởng đã lỗi thời lạc hậu của những cuốn sách hiệp sĩ.

- Vốn dĩ Don Quixote là một nhà quý tộc bình thường, thú vui của chàng là đi ăn và câu cả. vậy mà khi đọc những cuốn truyện kếm hiệp. Sách vở kiếm hiệp đã ru chàng vào giấc mộng hão huyền. Chàng say mê chúng đến quên cá những thú vui hằng ngày của mình, phải “ bán đi một phần ruộng để mua tiểu thuyết về chất thành đống trong nhà”. Hơn nữa, chàng nghĩ tất cả những điều trong truyện đều có thật và muốn phiêu lưu một chuyến trong thiên hạ.

- Trong câu chuyện không ít nhân vật cũng yêu thích và say mê những cuốn sách kiếm hiệp. Lão chủ quán trọ là một tay bợm mù chữ cũng không ngần ngại bày tỏ sự thích thú của mình đối với tiểu thuyết hiệp sĩ: “Theo tôi hiểu, không có sách nào hay hơn loại sách đó trên đời này. Trong nhà tôi đây cũng có vài ba cuốn và chúng mang lại sự sống cho tôi và cho nhiều người khác”. Cha xứ và bác phó cạo trong lúc lục chọn kho sách kiếm hiệp của Don Quixote để đốt, cũng bày tỏ sự thích thú không giấu nổi với một số truyện hiệp sĩ và chín bản thân cha xứ cũng đã đọc khá nhiều truyện kiếm hiệp. Thế nhưng họ chỉ dừng lại ở yêu thích, thích đọc và cao hơn là đồng cảm với các nhân vật trong các cuốn tiểu thuyết đó chỉ riêng Don Quixote là sống thực với nó “nhà quý tộc của chúng ta chỉ có mỗi một việc là đọc sách, đọc từ tối đến sáng rồi lại từ sáng tới tối, do ngủ ít đọc nhiều, óc chàng teo đi đến mức mất cả trí khôn. Đó cũng chính là nguồn gốc những suy nghĩ, hành động “điên rồ” nhiều khi đến đáng trách và đáng thương của chàng.

- Trong chuyến ra đi đầu tiên, gặp một cái quán trọ, Don Quixote “tưởng tượng” ngay ra một tòa lâu đài với bốn ngọn tháp và những mái chuông hình chóp bằng bạc sáng loáng”. Không những tưởng tượng mà chàng đinh ninh chắc chắn rằng đây là một tòa lâu đài, vì trong đó có “hai phu nhân quý phái”, có “quan trấn thành”,… Chính đầu óc hoang tưởng vì những chuyện trong sách đã khiến chàng nhìn vào việc gì, vật gì, con người nào cũng gắn với sách vở.

- Học theo những hiệp sĩ giang hồ cả chuyện ăn ngủ, chàng cho rằng “nghĩ đến người yêu thôi cũng đủ no rồi”, Chàng bảo với Sancho: Cần phải biết rằng đối với người hiệp sĩ giang hồ, cả tháng không ăn uống gì là một vinh dự, ngoài ra họ ăn uống không cầu kì. Đến những nhu cầu bản năng bình thường nhất của con người chàng cũng lệ thuộc vào những điều lệ hiệp sĩ máy móc. Những suy nghĩ sách vở làm che mờ cả những gì chính giác quan mà chàng cảm nhận.

- Nhìn thấy hai đàn cừu “chàng nghĩ ngay đó là hai đạo quân sắp gặp nhau và giao chiến với nhau trên cánh đồng bao la này”. Sở dĩ Don Quixote nghĩ như vậy vì lúc nào đầu óc chàng cũng đầy rẫy những chuyện đâm chém, ma quái, phiêu lưu mạo hiểm điên rồ, yêu đương, thách thức kể trong các sách kiếm hiệp, cho nên tất cả những điều chàng phát biểu, suy nghĩ hoặc hành động đều hướng về những chuyện đó.

ð Luôn luôn nghĩ rằng mình là hiệp sĩ giang hồ như những hiệp sĩ khác trong những câu chuyện của chàng, chàng đã bị biến thành trò cười, trò đùa, thú tiêu khiển cho người khác.

ð Những hành động điên rồ, rập khuôn máy móc sách vở của Don Quixote tuy hại người hại mình nhưng phần nào Cervantes đã cho ta thấy tư tưởng chế giễu những tàn dư của lí tưởng hiệp sĩ phong lưu thời phong kiến thông qua chính hình tượng nhân vật Don quixote.

2.6 Cái chết của Don Quixote tố cáo xã hội đương thời:

- Sau nhiều lần thất bại trong trận chiến với một hiệp sĩ khác do người cạnh nhà của chàng đóng giả cùng với lời giao kết nếu ai thua người đó sẽ không được làm hiệp sĩ nữa. Cuối cùng Don Quixote thua vì một lời hứa danh dự như một chàng hiệp sĩ thực thụ. Về đến nhà, chàng buồn rồi lăn ra ốm. Trên giường bệnh, chàng mới có dịp hồi tâm chuyển ý. Lúc này, chàng mới nhận ra rằng, tiểu thuyết hiệp sĩ đã làm cho chàng điên rồ thảm hại. Thấy sức mình đã kiệt, chàng viết di chúc để lại, mấy ngày sau thì chàng mất.

ð Như vậy, sau sự dằn vặt, suy nghĩ mà chàng đã nhận ra chân lí của cuộc sống, chàng rời xa cái thế giới ảo mộng, hão huyền để trở về với thực tại. Nhưng đáng tiếc thay, khi vừa chợt nhận ra điều đó thì chàng đã phải từ dã cuộc sống.

ð Qua đó là sự nuối tiếc, lòng thương cảm của tác giả hay cũng chính là sự lên án, tố cáo xã hội phong kiến, xã hội thối nát, ngang trái, bất công. Tây Ban Nha dưới ách thống trị của bọn tăng lữ bị phơi bày. Cái chết của Donkihote cho thấy tư tưởng rời xa lý tưởng viển vông về hiệp sĩ đã bao phủ lấy suy nghĩ của người dân , trong suốt bao năm dưới thời phong kiến lịch sử.

3. HÌNH ẢNH CỐI XAY GIÓ:

Hình ảnh cối xay gió xuất hiện trong phần đầu của chương VIII với tên đầy đủ là “Cuộc gặp gỡ rùng rợn quá sức tưởn tượng giữa hiệp sĩ dũng cảm Don Quyxote với những cối xay gió và những sự việc khác đáng ghi nhớ”. Hai thầy trò Don Quyxote và Sancho đang trên đường đi tìm những chiến công thì chợt phát hiện thấy ba, bốn chục chiếc cối xay gió giữa đồng.

3.1 Cối xay gió trong con mắt của Don Quyxote:

- Vốn dĩ, cối xay gió là một loại máy chạy bằng sức gió, được thiết kế để biến năng lượng gió thành các dạng hữu dụng hơn như dùng để bơm nước hoặc phát điện. Nhưng trong con mắt của chàng hiệp sĩ Mặt Buồn, mấy chục chiếc cối xay gió trở thành “mấy chục tên khổng lồ hung tợn”, “Cánh tay chúng rất dài, có cái tới gần hai dặm” và chàng muốn xông ra kết liễu đời chúng, với những chiến lợi phẩm thu được, sẽ trở nên giàu sang phú quý. Don Quyxote cho rằng “Đây là một cuộc chiến đấu chính đáng, quét sạch cái giống xấu xa này khỏi trái đất là phụng sự Chúa đấy”.

ð Gắn những tên “khổng lồ ghê gớm” với hành động quyết giao chiến giết hết bọn chúng và kết quả “giàu có” nhờ “chiến lợi phẩm” quả thực Don Quyxote tỏ ra rất logic trong sự điên rồ của mình.

- Giống mọi hiệp sĩ tài ba trong nghi thức giao đấu, Don Quyxote lên tiếng thách thức: “Lũ súc sinh kia, không được chạy trốn! Có ta là hiệp sĩ, một thương một mã đến đọ sức với bọn ngươi đây”. Ngẫu nhiên sau lời thách đấu có 1 cơn gió nhẹ thổi vào các cánh quạt lớn và những cối xay gió bắt đầu chuyển động. Với chàng, đây là sự thách thức của thế lực tội ác, thù địch và nhiệm vụ của chàng là bắt chúng phải đền tội.

ð Hình ảnh cối xay gió qua con mắt của Don Quyxote thực sự đã trở thành “những tên khổng lồ hung tợn”. Tiếng cười ở đây cũng được bật ra bởi những hành động điên rồ của chàng hiệp sĩ.

- “Đúng lúc chàng đâm mũi giáo vào cánh quạt cối xay, gió nổi lên dữ dội, cánh quạt quay tít khiến ngọn giáo gãy tan tành, cả người lẫn ngựa ngã chổng kềnh ra đất”. Xem ra “gió” đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc chiến “không cân sức”. Cevantes tỏ ra quan sát thấu đáo. Một chiếc cối xay gió đúng yên thì chưa hẳn là tên khổng lồ nhưng khi nó quay ra thì rất dễ biến thành một tên khổng lồ dương oai diễu võ. Nhưng kết cục của cuộc giao tranh vẫn là sự thất bại bi đát của Don Quyxote.

ð Cối xay gió đặt trong mối quan hệ với Don Quyxote đã mang lại tiếng cười nhiều tầng ý nghĩa:

+ Bên trên là tiếng cười hài hước: cười anh chàng đi đánh nhau với cối xay gió

+ Bên dưới là tiếng cười mỉa mai, bi đát: con người bất lực trước những tên khổng lồ xấu xa.

3.2 Cối xay gió trong con mắt của Sancho Panxa:

- Đối với bác giám mã Sancho cối xay gió chỉ là cối xay gió. Nhận thức này đã được khẳng định ngay bằng câu hỏi của bác: “Những tên khổng lồ nào cơ?”. Câu hỏi này là một lời phủ nhận do bác chưa nhìn thấy “những tên khổng lồ” của Don Quyxote đâu cả.

- Sancho thể hiện sự kiên định trong nhận thức của mình “Xin ngài coi chừng! Cái mà ngài tưởng là khổng lồ chỉ là những cối xay gió, còn cái vật trông giống cánh tay là những cánh quạt, khi có gió chúng sẽ quay tròn làm chuyển cối đá bên trong”. Đây là thái độ chấp nhận thực tại theo nguyên tắc tồn tại của nó.

ð Cối xay gió đặt dưới con mắt của một người “tỉnh” như Sancho thì nó chỉ là những chiếc cối xay gió thực sự.

ð Như vậy, điểm khác nhau cơ bản giãu hai thầy trò khi cùng nhìn 1 sự vật đó là: Cối xay là những tên khổng lồ và cối xay chỉ là cối xay. Khi Don Quyxote đang ngây ngất trong vòng hào quang của trí tưởng tượng thì bác giám mã lại cắt ngang bằng những lời khuyên ngăn thực tế. Hình ảnh cối xay gió hiện lên như một nhân vật thực thụ, có tạo hình, hành động. Từ đó nó là cái cớ để cuộc đối thoại giữa Don Quyxote và Sanco Panxa được diễn ra, 1 bên là lí tưởng một bên là thực tế. Qua đó, tính cách, phẩm chất của mỗi nhân vật bộc lộ.

4. NGHỆ THUẬT:

4.1 Nghệ thuật xây dựng cốt truyện:

Cervantes đã rất thành công khi xây dựng cốt truyện hiệp sĩ với những cuộc phiêu lưu của Don Quixote. Đây là cốt truyện chính trong tác phẩm, là trục vận động chính. Không mô phỏng theo lối cốt truyện trong tiểu thuyết hiệp sĩ đã thịnh hành trước đó, mà là “Một lời thóa mạ” đối với tiểu thuyết này. Cervantes đã dựng lên một cuộc hành trình của Don Quixote với nhiều vấn đề cuộc sống nhân sinh.

4.2 Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

4.2.1 Nghê thuật xây dựng nhân vật theo lối lưỡng diện:

- Bản thân Don Quixote cũng được xây dựng theo lối lưỡng diện biểu hiện ở trạng thái điên và tỉnh, nhận thức và hành động. Bi kịch của Don Quixote là bi kịch của một con người gầy còm, yếu ớt lại ở cái tuổi ngũ tuần, mang khát vọng lớn lao nên suốt đời không thể biến ước mơ trở thành hiện thực, đến cuối đời mới nhận ra sự điên rồ, nhảm nhí, tai hại của truyện hiệp sĩ.

- Tính lưỡng diện trước hết được thể hiện qua trạng thái điên và tỉnh:

Trong mắt nhiều người thì Don Quixote là một người điên, không dưng đang là một nhà hidalgo sa sút nhưng vẫn là hidalgo – chỉ vì mê truyện kiếm hiệp mà vác gươm cùn giáo rỉ lên đường làm hiệp sĩ. Khoác cho mình một cái tên đúng kiểu quý tộc, thuê gã nông dân cùng làng Sancho Panza làm giám mã cho mình và tôn cô thôn nữ nhà bên thành nàng Dulcincea làm ý tình nương của mình, đặt cho con ngựa gầy của lão bằng cái tên mĩ miều Rocinante. Để rồi tự mình đi lang thang khắp đất nước Tây Ban Nha nhìn quán rượu ngỡ là lâu đài bị yểm bùa, nhìn những chiếc cối xay gió thành những tên khổng lồ độc ác, trông thấy bầy cừu tưởng là hai đạo quân chuẩn bị giao chiến, dường như trong mắt của Don Quixote bất cứ thứ gì gã găp trên đường gã cũng cho đó là bị một thế lực nào đó phù phép và tự mình đơn thương độc mã lao vào cuộc chiến để rồi tự chuốc lấy thất bại. Don Quixote không lấy điều đó để cản bước mình, hắn vẫn tin mình làm thế là để bảo vệ công lý và tình yêu trong một thế giới bạo tàn và tội lỗi. Nhưng Don Quixote đã sai lầm ở thời Phục hưng không có và không cần phương thức giải quyết mâu thuẫn bằng con đường hiệp sĩ, Don Quixote đã dùng phương pháp cũ kĩ, lỗi thời đó làm giải pháp xã hội nên càng cho thấy sự điên khùng, gàn dở của Don Quixote.

- Nhưng Don Quixote lại tỉnh ở chỗ muốn hành hiệp đẻ bênh vực những kẻ yêu đuối, đi tìm tự do hạnh phúc và công bằng. Thì ra thời Phục hưng sang ngời tư tưởng nhân văn ấy lại còn những kẻ xấu xa chuyên đi áp bức người khác. Hành động chân chính của các hiệp sĩ thời Trung cổ không phải lúc nào cũng vô nghĩa, đáng cười, Don Quixote không phải không có lí khi lên đường. Hơn nữa, trong những cuộc trò chuyện của Don Quixote với Sancho Panza tỉnh táo biết bao, thâm thúy biết bao. Don Quixote nói về tiền bạc, về luật pháp về đức hạnh con người về nhiều điều khác nữa mà nghe rồi thì chỉ có người khôn ngoan mới hiểu biết, Don Quixote không phải là người mất lí trí mà là người mất hết tất cả từ lí trí. Trên đường hành đạo hiệp sĩ mặc dù toàn chuốc lấy thất bại dù hành động với mục đích tốt đẹp nhưng chi phối hành động điên khùng ấy vẫn luôn là một ý nghĩ tỉnh táo “Thế gian còn nhiều bất công con người còn nhiều đau khổ vậy nên vẫn phải xóa bỏ bất công và đau khổ”.

- Tính lưỡng diện của Don Quixote còn được biểu hiện ở nhận thức và hành động. Don Quixote nhận thức và quyết tâm “Chuyên đi làm việc thiện, kể cả cho những linh hồn có tội” nếu linh hồn đó biết hối cải. Ý thức rõ mặt đúng đắn của nghề hiệp sĩ “Vì ta biết những công việc của nghề hiệp sĩ giang hồ nên ta nhìn thấy những cái lợi ích vô biên mà nghề đó mang lại. Ta cũng biết rằng con đường đi tới đạo đức rất đẹp, con đường đi tới thói hư tật xấu thì rộng thênh thang”. Và tuy biết rõ “Ngày nay, lười biếng thắng siêng năng, nhàn rỗi thắng cần mẫn, phi nghĩa thắng chính nghĩa, ngạo mạn thắng dũng cảm và lý thuyết thắng thực hành”, nhận thức rõ thực trạng của cái xa hội mà mình đang sống và vẫn quyết tâm hành động. Don Quixote muốn thay đổi cái xã hội ấy theo hướng tích cực. Thế nhưng, nhận thức là vậy nhưng khi hành động lại hoàn toàn trái ngược với nhận thức. Ngay trong lần hành hiệp đầu tiên sau khi được gã chủ quán trọ phong tước hiệp sĩ, khi thấy cậu bé bị chủ đánh đập Don Quixote đã can thiệp, song khi Don Quixote bỏ đi vì tin vào lời hứa của lão chủ, khiến chú bé Andres bị đánh đập tàn nhẫn hơn. Mâu thuẫn trong nhận thức và hành động, Don Quixote hiểu được bản chất của xã hội nhưng khi phấn đấu để thiết lập lại một lý tưởng thì không thành công.

- Mang lí tưởng cao đẹp giúp đời thế nhưng Don Quixote vẫn chỉ là nhân vật bi – hài kịch của cái cũ, cái tốt đẹp nhưng đã cũ. Những chiến thắng chưa đủ để dẹp yên mọi bất bằng. Xã hội vẫn cứ vận hành theo chu trình của nó.

4.2.2 Nghệ thuật khắc họa nhân vật thông qua hành động, lời nói, tính cách:

- Don Quixote là một kiểu nhân vật độc đáo có sự lai ghép của nhiều trạng thái, tính chất đối lập nhau, mâu thuẫn nhau nhưng cũng được thể hiện trong một con người. Don Quixote là kiểu nhân vật “nửa mê sảng, nửa tỉnh táo, nửa khôn ngoan, nửa điên rồ”. Don Quixote điên khi quyết định ra đi làm hiệp sĩ giang hồ nhưng lại mang trong mình một mơ ước tự do, công bằng, hạnh phúc chính đáng. Xây dưng nhân vật Don Quixote và cuộc phiêu lưu của chàng, tác giả Cervantes muốn phản ánh một tấm “ bi hài kịch” của con người trong xã hội Phục hưng, đó là sự mâu thuẫn giữa lí tưởng và thực tế. Con người có ước mơ, khát khao vượt thoát ra những cái tầm thường tù túng nhưng điều đó không được thực tế chấp nhận, dung hòa. Mâu thuẫn với thực tế khiến hành động của con người trở thành trò đùa, trò mua vui, nhiều khi làm hại mình, hại người.

5. TỔNG KẾT:

- “Don Quyxote – Nhà quý tộc tài ba xứ Mancha” là một trong những tác phẩm vĩ đại nhất của thời đại Phục hưng và là tiểu thuyết hiện đại đầu tiên của châu Âu. Qua hình tượng Don Quyxote, tác giả phản ánh được tính đa diện của con người, bên cạnh tính cách gàn dở là sự tế nhị, thương yêu đồng loại, yêu quý tự do và ghét thói xa hoa ăn bám của bọn quý tộc đương thời và biết trọng đạo lý. Hành động đánh nhau với cối xay gió đã trở thành điển tích nhằm chỉ những người bất bình thường trong hành động hoặc chỉ một hành động bất bình thường trong thực tế. Cả hai nét nghĩa trên đều rút ra từ phẩm chất của chàng hiệp sĩ Mặt Buồn: giầu trí tưởng tượng và kiên quyết sống, tin tưởng vào thế giới của mình.

- Cervantes thông qua hình tượng Don Quyxote đã chế giễu những tàn dư của lý tưởng hiệp sĩ phiêu lưu thời phong kiến, đả kích một thị hiếu tầm thường đang phổ biến trong công chúng, biểu lộ khát khao hướng đến một xã hội hậu phong kiến công bằng và nhân đạo hơn. “Don Quixote – Nhà quý tộc tài ba xứ Mancha” đã chinh phục người đọc trong nước cũng như ngoài nước và được dịch ra rất nhiều tiếng trên thế giới.

- Không chỉ có ảnh hưởng lớn trong khuôn khổ văn học, Don Quyxote vẫn là đề tài của sân khấu, âm nhạc, hội họa, điêu khắc, màn ảnh. Từ Đông sang Tây, từ Âu sang Á, các nhà phê bình, triết học, các nhà văn, nhà thơ, những người làm công tác văn nghệ, không ai không xác nhận giá trị tư tưởng và nghệ thuật của hình tượng Don Quyxote.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Lê Huy Bắc, Lê Nguyên Cẩn, Nguyễn Linh Chi, Giáo trình văn học phương Tây, NXB Giáo dục Việt Nam, 2012.

[2] Trương Đắc Vị dịch, Đôn Kihôtê – Nhà quý tộc tài ba xứ Mantra, NXB Văn học, 2005.

[3] Lê Bá Hân, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi, Từ điển thuật ngữ văn học, NXB Giáo dục Việt Nam, 2012.

[4] Tuổi trẻ Online, 400 Đôn Kihôtê: Cuốn tiểu thuyết hay nhất mọi thời đại, 2004.

[5] Nhiều tác giả, Văn học phương Tây.

BIÊN BẢN LÀM VIỆC NHÓM

STT	Nội dung	Người chịu trách nhiệm
1	Khái quát chung	Nguyễn Thị Thúy
2	2.1 Bức chân dung hình tượng Don Quyxote	Nguyễn Thị Ngọc Vân
	2.2 Là một người có trí tuệ uyên bác	Nguyễn Thị Huyền Trang
	2.3 Tượng trưng cho lí tưởng hiệp sĩ chân chính và tư tưởng vinh thân	Nguyễn Thị Huyền Trang
	2.4 Tượng trưng cho đẳng cấp tăng lữ và giai cấp phong kiến trong xã hội thời bấy giờ	Nguyễn Thị Thúy
	2.5 Chế giếu những tàn dư của lí tưởng hiệp sĩ phong lưu thời phong kiến	Trần Thị Hải Yến Nguyễn Thị Huyền Trang
	2.6 Cái chết của Don Quixote tố cáo xã hội đương thời	Trần Thị Hải Yến
3	Hình ảnh cối xay gió	Nguyễn Thị Ngọc Vân
4	Nghệ thuật	Nguyễn Thị Thúy
5	Tổng kết	Nguyễn Thị Ngọc Vân
6	Tổng hợp bài Thiết kế power point	Nguyễn Thị Huyền Trang

Minh Thúy Sinh

Thứ Hai, 13 tháng 11, 2017

1. KHÁI QUÁT CHUNG:

1.1 Tác giả:

1.1.1 Cuộc đời: